Winnaar ARC22 Detail Award
Renovatie Stadhuis Leiden
Office Winhov
Stadhuis Leiden krijgt een gedurfde tweede laag
Het stadhuis van Leiden is een monumentaal pand in het hart van de oude stad. Door de toevoeging van functies is de plattegrond in de afgelopen decennia steeds verder dichtgeslibd. De gemeente wilde het gebouw weer tot zijn recht laten komen, een gastvrije stadsfoyer toevoegen en flexwerken mogelijk maken. Office Winhov heeft geen losse elementen toegevoegd maar het stadhuis als geheel gerenoveerd.
Tekst Floortje Keijzer • Beeld René de Wit en Stefan Müller
In 2017 werd een prijsvraag uitgeschreven. In 2017 won Architectenbureau Office Winhov de prijsvraag voor de verbouwing en de renovatie van het stadhuis van Leiden. Hun zorgvuldige aanpak komt niet alleen tot uiting in de grote representatieve ruimtes, ook de gangen, de zolder, de toiletten en de service ruimtes maken deel uit van het ontwerp. Juist in die ruimtes waren in de loop van jaren veel aanpassingen gedaan. Daarentegen zijn de werkkamers van burgemeester en wethouders, de raadzaal en de trouwzaal nog bijna helemaal in originele staat. Wat weer eens aantoont dat mooie ontwerpen die gekoesterd worden heel duurzaam zijn.
Een van de belangrijkste ingrepen die Office Winhov introduceerde was het verwijderen van de glazen overkapping. In de binnenhof is een tuin aangelegd naar ontwerp van H+N+S landschapsarchitecten. De oude vide werd weer opengebroken waardoor een grote ruimte ontstond voor de stadsfoyer. De flexplekken zijn ondergebracht op de bovenste verdiepingen en de hele zolder werd eraan toegevoegd. Het raamwerk van de betonnen dakspanten is open gewerkt. Tussen de gerestaureerde dakkapellen en een serie nieuwe dakramen zijn lichte werkplekken ingericht. Het hele interieur is in detail uitgewerkt in samenwerking met Studio Linse.
De ornamentele gevels en rijk gedecoreerde interieurs geven het gebouw een voornaam voorkomen.
Streng en sober Al in de middeleeuwen was het bestuurlijke centrum van Leiden op deze plek in de stad gevestigd. Doordat de gemeente groeide werden aangrenzende panden geannexeerd en om de eenheid te benadrukken werd eind 16de eeuw één lange voorgevel aan de Breestraat gebouwd, ontworpen door Lieven de Key. In de winter van 1929 brandde nagenoeg het hele stadhuis af. Ook de monumentale voorgevel was zwaar beschadigd maar kon gelukkig hersteld en opnieuw opgebouwd worden. Achter de oude gevel werd in de jaren dertig een nieuw stadhuis gebouwd.
Het ontwerp was van architect J.C. Blaauw die bekend stond om zijn strenge en sobere ontwerpstijl. Hij tekende een haast classicistische plattegrond rond een binnenhof met ruimte voor een stadhuisplein aan het water. Het hele gebouw kreeg een constructie van massief beton. De buitenzijde bekleed met baksteen en natuursteen, het interieur bekleed met veel marmer in verschillende tinten, stukwerk en houten panelen.
Om het grote gebouw toch goed in te passen in de oude binnenstad ontwierp Blaauw verspringende dakkappen en op de hoeken lagere volumes. Zijn stijl kenmerkt zich door een consequente toepassingen van materialen. Hoe hoger de functie van de ambtenaar, hoe chiquer de afwerking van de ruimte. Winhov heeft deze consequente stijl doorgezet en steeds teruggegrepen op wat zij ‘de gereedschapskist van Blaauw’ noemden.
Om de routing te verbeteren is op een van de hoeken een uitbouw over vier bouwlagen gerealiseerd met ruimte voor servicefuncties en een nieuw trappenhuis. De stalen trappen hebben ingelegde terrazzo treden en ook de nieuwe portalen zijn met terrazzo omlijst.
De uitbouw is net als op de andere hoeken van het stadhuis iets kleiner. De nieuwe gevel heeft drie verticale stroken met in het midden een serie grote ramen. De gevel is opgetrokken in klassiek rode baksteen maar het metselwerk heeft een modern, naar buiten stekend verband. Effen gestuukte vlakken geven de contouren aan van waar vroeger aangrenzende panden stonden. De nieuwe champagne-kleurige deuren op de begane grond gaan een relatie aan met de kleur van het bestaande natuursteen in de plint.
Als je in en om het nieuwe stadhuis loopt, wordt zichtbaar dat er naast de grote ingrepen een haast eindeloze reeks kleine beslissingen is genomen door de architecten. De ingrepen zijn soms bescheiden, soms gedurfd maar nergens zijn grote contrasten te zien en alles lijkt zich goed te voegen. Office Winhov heeft het gebouw weer lucht gegeven, de historische gelaagdheid gerespecteerd én er een bewust nieuwe laag aan toegevoegd.
De ornamentele gevels en rijk gedecoreerde interieurs geven het gebouw een voornaam voorkomen. In het transformatieontwerp is dit met de hoogwaardige afwerking op eigentijdse wijze doorgezet. De beste garantie voor een lange levensduur.
