Juryrapport ARC22 Stedenbouw award
Meerwaarde voor de omgeving
Welke stedenbouwkundige plannen inspireren stedenbouwkundigen dankzij de hoge kwaliteit en vooruitstrevende keuzes? Na een zinderend beraad besloot de jury van de ARC22 Stedenbouw Award de volgende drie projecten te nomineren: Buurtskap De Tuunen op Texel door Landscape Architects for SALE en Faro Architecten, Winkelsteeg door PosadMaxwan en het kleine Zennepark in Brussel door Brut en Okra. Benieuwd welk plan de winnaar is?
Tekst Afke Laarakker
In haar zoektocht naar de nominaties van de ARC22 Stedenbouw Award formuleerde de jury een aantal criteria. Ten eerste vindt de jury dat een project een voorbeeld moet zijn voor vakgenoten dankzij innovatie en ambacht. Ten tweede moet een project waardevolle betekenis hebben voor de locatie. Vervolgens heeft de jury gelet op realisme. Juist de stap van schets naar uitvoeringsplan is ingewikkeld, de jury acht het daarom van belang dat door afspraken over uitvoering en financiering een plan realistisch is en in het gemeentebeleid is verankerd. Ten slotte besprak de jury aspecten als de mate waarin het plan richting geeft aan en ruimte laat voor de expertise architecten. Ook kwaliteiten als nieuwe vormen van gemeenschapsvinding passeerden in de discussie de revue.
Ondanks dat het laatste criterium voor de jury belangrijk was betekent het niet dat de ingezonden studies de jury niet inspireerden. Zo is het onderzoek naar parklandschappen van FLUX Landscape Architecture interessant het onderzoekt hoe houtproductie voor houtbouw en andere functies, zoals verstedelijking en recreatie combineert. Ook de studie die hetzelfde bureau deed naar de Lanen in Zuid-West Den Haag waardeert de jury.. Het project Waterlandkwartier in Purmerend van BURA Urbanism en Lola Landscape Architects bevat een aantal veelbelovende ideeën op het gebied van verdichting en optopping van gebouwen. De jury kijkt uit naar de vervolgstappen van deze projecten, naar hoe de ideeën uiteindelijk een plek vinden in concrete plannen.
Over een aantal andere ingezonden projecten is de jury ronduit kritisch. Stedenbouwkundige plannen die geen verbinding maken met de context vallen af. Ook projecten die niet verder kijken dan het standaard bouwblok legt ze terzijde. Het is voor de jury volstrekt evident dat kwaliteit in een stedenbouwkundig project over meer moet gaan dan enkel schoonheid en meer is dan een ‘mooi’ project.
De jury spreekt speciale waardering uit voor het project Oostenburg door Urhahn. Het is een stoer plan dat past op de locatie. De jury vindt het knap hoe het project dat startte in de crisis resulteerde in een interessante transformatiegebied. Bovendien is duidelijk dat de stedenbouwkundigen op een aantal punten hun tijd vooruit waren. Zo is Oostenburg een van de eerste projecten met een parkeerhuis. Ook de inzet voor het behoud van industrieel erfgoed als het werkspoorgebouw waardeert de jury bijzonder. Het plan werd desondanks net niet genomineerd. De meerwaarde voor de omgeving is niet evident genoeg, door bijvoorbeeld het ontbreken van extra verbinding of groen aan het stadsweefsel.
Drie nominaties
Uiteindelijk is gekeken naar de mate van complexiteit op maatschappelijk, stedenbouwkundig en technisch niveau, om van zes projecten tot drie nominaties te komen. Deze projecten heeft de jury bezocht tijdens een rondrit
De Tuunen Texel
door FARO en Landscape Architects for SALE
De jury ziet in De Tuunen een voorbeeldproject: Faro laat vakgenoten zien hoe je als stedenbouwkundige op een zinnige manier kunt bijdragen aan de woningcrisis. FARO en Landscape Architects for SALE tonen zich een pionier in de omgang met flexwoningen. Daarnaast laat het project ons anders kijken naar wonen in het landschap. Geen uitbreidingswijk maar een landschappelijke opzet in de vorm van erven met veel collectief beheerde (moes)tuinen. Bijzonder prijzenswaardig is dat er heel uitzonderlijke types van sociale huurwoningen zijn ontworpen – de schuurvolumes en vrijstaande sociale huurwoningen; hier kun je totaal anders wonen dan in de rest van Nederland. In het bijzonder de schuurvolumes en vrijstaande sociale huurwoning noemen zijn bijzonder te noemen. De wijk is inclusief in die zin dat er ook ouderen en jongeren wonen. Uit de toewijding van de bewoners voor de inrichting van de gedeelde openbare ruimte blijkt het gemeenschapsgevoel. Ondanks de schoonheidsfoutjes in de overgangen tussen privéterreinen en (semi-)openbare ruimte, lijken de bewoners van De Tuunen er met veel plezier te wonen.
↑ Buurtskap de Tuunen
Winkelsteeg PosadMaxwan
PosadMaxwan
In feite kent de jury met de nominatie van Winkelsteeg een mini-oeuvreprijs toe aan het werk PosadMaxwan. Het bureau laat in het project Winkelsteeg zien waar het goed in is: strategieën maken. In deze waardevolle stap tussen visie en uitvoering is PosadMaxwan de absolute marktleider. In Winkelsteeg vervlecht het bureau op een knappe manier de complexiteit van het industriegebied met de opgave waar de maatschappij voor staat. De woningcrisis, energietransitie en vergroeningsopgave vinden een plek in het plan. De jury waardeert met de nominatie niet in de minste plaats de inzet van de gemeente Nijmegen: ze besteedt duidelijk aandacht aan de continuïteit van het project. De voorinvesteringen en regelwijzigingen bewijzen durf en innovatie; Daarnaast toont ze ambitie in het zoeken naar oplossingen voor bij voorbeeld parkeren, sporten en wonen. Ook zijn de financiën overtuigend geborgd. De jury is benieuwd hoe de strategie voor Winkelsteeg zich in de toekomst manifesteert in een ruimtelijke uitwerking.
↑ Ontwikkelvisie Winkelsteeg
En de winnaar is ....
Kleine Zennepark door Okra landschapsarchitecten en Brut
Het project Kleine Zennepark laat een gedurfde aanpak zien voor een de transformatie van een stadwijk. Door de chirurgische manier van werken – op heel specifieke plekken uitsnijdingen maken door gericht te slopen - ontstaat een langgerekte parkroute die dat lucht en ruimte toevoegt in een dichtbebouwde stad. Het plan is een voorbeeld van stadsverdichting waarbij naast woningbouw de verbetering van de leefomgeving een belangrijke is. De ontwerpers nemen verantwoordelijkheid door verbindingen, groen en maatschappelijke functies toe te voegen. Het plan heeft een hoog sociaal ambitieniveau dat past bij de complexe situatie rondom het Kleine Zennerpark. De jury heeft geen twijfel: een project als dit kun je onmogelijk realiseren zonder een onuitputtelijk uithoudingsvermogen en de toewijding van alle meewerkende partijen, waaronder ook de opdrachtgever, Brussels Hoofdstedelijk Gewest. BRUT heeft een overtuigend plan neergeld. Okra is als supervisor en uitvoerend ontwerper een cruciale radar in de ontwikkeling. Het Kleine Zennepark zal de wijk op een heel precieze en in de context passende stedelijke manier meer leven inblazen. Het is hiermee een voorbeeld voor de Nederlandse praktijk…
De prijs toegekend aan de samenwerking tussen de Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brut en Okra landschapsarchitecten
De prijs toegekend aan de samenwerking tussen de Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brut en Okra landschapsarchitecten.
↑ Kleine Zennepark
Jury ARC22 Stedenbouw Award De jury van de ARC22 Stedenbouw Award bestaat uit Ivar Branderhorst ( Ziegler | Branderhorst), Deborah Lambert (Felix Landscape) Marieke Berkers (architectuurhistoricus en journalist), Patrick van Klooster (BPD). Afke Laarakker is secretaris van de jury.
De ARC22 Stedenbouw Award is een initiatief van MBI en de Architect.