Winnaar ARC21 Oeuvre Award

Superuse als ware gamechanger

↑ 1. Miele Ruimte Station, Delft 2006 Foto: Superuse Studios/Karola van Rooyen

Met de toekenning van de ARC21 Oeuvre Award aan Superuse, wint een ware gamechanger die overtuigend toont dat het anders kan. De jury - onder leiding van Juliette Bekkering - roemt niet zowel hun gebouwde als hun ongebouwde oeuvre waaronder alle activiteiten vallen, die ze ondernemen. Hierdoor hebben ze de weg geplaveid voor circulair ontwerpen en bouwen. Daarmee is het bureau een voorbeeld voor toekomstige generaties architecten.

Superuse is in 1997 opgericht door Jan Jongert en Césare Peeren en wordt nu geleid door de vier partners Jan Jongert, Jeroen Bergsma, Jos de Krieger, Floris Schiferli en Eric Peeters. Het bureau heeft studio’s in Rotterdam, Amsterdam, Beijing (China) en Washington DC (VS). Voor Superuse is een ontwerp niet het begin van een lineair, maar een circulair proces, een fase in een lopende cyclus van creëren en recreëren, gebruiken en hergebruiken.

Volgens de jury heeft Superuse met deze aanpak een belangrijke verandering te weeg gebracht en daarmee grote maatschappelijke meerwaarde gecreëerd. Het bureau heeft een sterke visie die relevant is voor de grote opgaven waar de mensheid voorstaat. Daarnaast vindt de jury het belangrijk om de award toe te kennen aan een bureau i.p.v. een persoon, want architectuur is teamwerk. Ze wil iedereen eren die aan de ontwikkeling van Superuse bijdraagt en heeft bijgedragen.

↑ Superuse boek, Rotterdam 2007 Foto: Superuse Studios

De jury neemt positie in

Meerdere keren is de jury bijeengekomen om te onderzoeken wat de ARC Oeuvre Award kan betekenen binnen het Nederlandse architectuurveld. Ze vindt dat de prijs zich moet onderscheiden van de twee andere grote oeuvreprijzen, de BNA Kubus en de Maaskantprijs. De jury besloot positie in te nemen door het begrip oeuvre breder te trekken, niet slechts als een portfolio met gebouwen, maar ook als een geplaveide weg. Want dankzij alle effort van Superuse is het überhaupt mogelijk dat er in Nederland circulair wordt ontworpen en gebouwd. Met als resultaat dat het door steeds meer partijen binnen de architectuurwereld en daarbuiten wordt omarmd.

De jury ziet deze toekenning dan ook als een aanmoediging om vooral zo door te blijven gaan. Superuse is al bijna 25 jaar op een hele oorspronkelijke manier bezig met duurzaamheid. Daarbij kijken ze verder dan de ontwerpopgaves waaraan ze werken. Zo stellen ze hun kennis beschikbaar aan anderen en zijn ze initiatiefnemers van een groot aantal belangrijke ontwikkelingen.

Allereerst de Oogstkaart, een visuele weergave van de herkomst van hergebruikte materialen. Deze kaart toont de in hoeverre de impact op het milieu minder is ten opzichte van de toepassing van nieuwe materialen. Ten tweede benoemt de jury Bluecity in Rotterdam als een sleutelwerk. Het project omhelst de transitie van het voormalig tropisch zwembad Tropicana naar een voorbeeldstad voor innovatieve bedrijven die met hun producten en diensten de groei van de circulaire economie willen versnellen. De kantoorvleugel waar het Superuse zelf ook huishoudt, is de eerste afgeronde fase.

Tenslotte is Superuse initiatiefnemer van het Manifest Belastinghervorming voor de Circulaire Bouweconomie. Het manifeset vraagt de overheid om een verschuiving van de belastingen op arbeid naar belastingen op grondstoffen, vervuiling en emissies. Daarmee moet de transitie naar een duurzame bouwsector mogelijk worden gemaakt.

↑ Villa Welpeloo, Enschede 2009 - Foto: Allard van der Hoek

Objet trouvé

Daarnaast prijst de jury de architectuur die hun ontwerpproces voortbrengt. Ze vergelijkt hun architectuur met de kunststroming Objet trouvé, waarbij gevonden voorwerpen uit hun oorspronkelijke omgeving worden gehaald en tot een kunstwerk – of een onderdeel daarvan – worden verheven. Goed voorbeeld hiervan is het Miele Ruimte Station, Delft (2006). Vijftien jaar geleden werd deze installatie gebouwd om de mogelijkheden van bouwen met restmaterialen - in dit geval wasmachines – te onderzoeken en te tonen. Een iconisch project binnen de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, dat helaas in 2008 getroffen werd door een brand. Maar ook Villa Welpeloo in Enschede (2009) - de eerste villa in Nederland gemaakt van hergebruikte materialen - is in het oeuvre van Superuse een bekende. Net als de speeltuin Wikado in Rotterdam (2009) gemaakt van afgeschreven windmolenwieken. Dit project was zo’n succes dat het op verschillende plekken navolging heeft gekregen.

↑ Wikado, Rotterdam 2009 - Foto: Allard van der Hoek

↑ Green House, omgeving Zwolle - Foto: Denis Guzzo*

Voortbouwend hierop gaan de duurzame ambities steeds verder. Zo heeft Superuse een duurzaam huis voor twee tot vier gezinnen in de omgeving van Zwolle opgeleverd: Green House. Dit woongebouw is voorzien van passieve ventilatie, koeling en verwarming door de wisselwerking tussen gebruiker, woning en kas. En werkt het bureau momenteel aan de transformatie van een rioolwaterzuiveringsinstallatie tot een circulaire multi-business industriezone voor Guangzhou, China. Door de gevonden materialen te herinterpreteren en een nieuwe bestemming te geven, laadt Superuse hun ontwerpen met extra betekenis die niet mogelijk is bij nieuwbouw. Hun werk is niet alleen mooi, maar ook een ontdekkingstocht en daarmee een essentieel gesprek. Deze tijd vraagt om statements en revolutie. Superuse past daarbij.

Jury samenstelling De jury van de ARC21 Oeuvre Award bestaat uit Juliette Bekkering (Juliette Bekkering Architecten, juryvoorzitter), Loes Thijssen (NOAHH), Mendel Robbers (Schipper Bosch) en Merel Pit (de Architect, secretaris). De ARC21 Oeuvre Award is een initiatief van de Architect