Projecten die agenderend, voorbeeldstellend en verrijkend zijn. Daar ging de jury van de ARC21 Architectuur Award dit jaar naar op zoek. En er kwamen veel mooie ontwerpen voorbij tijdens de eerste juryvergadering. Van uiteenlopende soorten woningbouw tot aan grote publieke gebouwen en van goed gedetailleerde scholen tot aan verschillende biobased projecten. Voor de jury viel er dan ook zeker wat te kiezen dit jaar.

Tekst Marieke Giele

In totaal stonden er 32 projecten op de longlist van de ARC21 Architectuur Award. Die zijn door de redactie van de Architect geselecteerd uit het enorme aantal van bijna 100 inzendingen. Vervolgens was het aan de jury om van deze longlist drie projecten te nomineren en na een bezoek uiteindelijk ook een winnaar aan te wijzen.

Opgave van nu

Geen eenvoudige klus. Vooral omdat het lastig bleek de projecten met elkaar te vergelijken qua schaal, budget en opdrachtgever. De jury besloot daarom als algemeen uitgangspunt op zoek te gaan naar een project dat staat voor de opgave van nu.

De jury ging op zoek naar projecten die agenderend, voorbeeldstellend en verrijkend zijn

Naar aanleiding van deze criteria zijn de projecten op de longlist besproken, waarbij opviel dat het discours aan het veranderen is. Een transformatie die zichtbaar is in de aard van sommige inzendingen, onder andere in collectieve vormen van opdrachtgeverschap en vernieuwend gebruik van materialen.

(On)veranderd discours

Daarvoor heeft zij drie criteria geformuleerd. Allereerst moet het ontwerp agenderend zijn en op die manier actuele vraagstukken aan de orde stellen. Ten tweede zocht de jury naar voorbeeldstellende architectuur, als een best practice voor andere projecten. En als laatste dient het ontwerp verrijkend te zijn voor de stad door een ruimtelijke of programmatische toevoeging aan de omgeving.

Toch merkte de jury ook op dat een aantal actuele opgaves zich over de hele linie nog niet hebben vertaald in een ander soort ontwerphouding. Het integreren van duurzaamheid in de architectuur en collectiviteit in het ontwerpproces werden zorgvuldig afgewogen tegen de (ruimtelijke) impact van de projecten in hun context en in het discours. Het bleken uiteindelijk toch de top end projecten waar tien jaar geleden aan is begonnen, die eruit sprongen. Ook de jury zelf is zich ervan bewust dat zij daardoor tot een selectie is gekomen waarbij veel gebouwen zijn gevormd door de oude stempel.

Shortlist

Uiteindelijk kwam de jury tot een shortlist van zes projecten. Deze kenmerken zich, elk op een eigen manier, door een aansprekende radicaliteit. En daarmee voldoen ze aan de criteria van agenderende, voorbeeldstellende en verrijkende architectuur. Voordat we de drie nominaties bekend maken, wil de jury graag eerst de andere drie projecten van de shortlist in het zonnetje zetten. Allereerst was de jury positief te spreken over het Green House in Wapserveen (Drenthe) door Superuse on site. Deze woning voor twee families binnen een leefgemeenschap valt op door de radicale manier van hergebruik en de bijna onmogelijke opgave ten opzichte van het geringe budget. Ook voor het unieke bouwproces, waarbij de regie bij de bewoners lag en veel beslissingen ter plekke tot stand kwamen, was veel waardering. Daarnaast was de jury onder de indruk van de Prins Constantijnschool in Leeuwarden door Studio Nauta en De Zwarte Hond. Dit project kenmerkt zich door een opvallend samenspel van oud en nieuw. De energetisch en bouwfysisch slimme strategie, de bewuste materiaalkeuzen en de doordachte plattegrond met de vrolijke centrale ruimte die is gerealiseerd, maken de school tot een voorbeeldig leermilieu. Als laatste wil de jury graag haar waardering uitspreken voor het Gibbon Paviljoen in ARTIS Amsterdam. Binnen de monumentale context van het park heeft ATELIERFRONT een mooi houten paviljoen neergezet. Vooral het feit dat het hout duidelijk onderdeel is van de architectonische expressie, oogst waardering van de jury.