Herman Hertzberger:
‘Gebouwen zijn voor mij net als kinderen: die laat je ook niet los’
↑ Beeld Amy van Leiden Tekst Perry de Kruif
‘Geld, geld, geld, en je zult mij het woord “geld” nog wel vaker horen uitspreken vanochtend.’ Volgens Herman Hertzberger komen de economische belangen van tegenwoordig de architectonische kwaliteiten niet ten goede. Iedere vierkante meter telt, zo ook die van bestaande gebouwen. In de podcastreeks ‘Merel en Tracy praten door’ over (ge)bouwen met geschiedenis hanteert Hertzberger een conserverend standpunt: ‘Je moet geen gebouwen weggooien, je moet alles bewaren’.
Wanneer Hertzberger en de chauffeur die ochtend op de A10 langs de skyline van Amsterdam rijden, komt zijn afkeur voor hoogbouw al ter sprake. En ook bij het inrijden van Den Haag verandert er weinig: ‘Je ziet de gebouwen zich tegen elkaar opbiechten: wie hoger is, is sterker. De erecties van de stad!’. Hertzberger pleit dat gebouwen ook een gemeenschappelijke functie moeten dienen. Hij noemt TivoliVredenburg als voorbeeld: ‘dat is nu een hele muziekstad geworden’.
Een oeuvre vol geschiedenis Eenmaal binnen in de studio vraagt Hertzberger zich af: waar gaan hoofdredacteur Merel Pit en journalist Tracy Metz het met hem over hebben tijdens een podcast over (ge)bouwen met geschiedenis? Het antwoord is helder: over zijn eigen gebouwen natuurlijk! Want als er iemand geschiedenis heeft geschreven, dan is het Hertzberger wel! Bekend van het structuralisme is Hertzberger het brein achter iconische gebouwen zoals het Centraal Beheer en het Ministerie van Sociale Zaken. Maar hoe belangrijk zijn gebouwen ook voor de Nederlandse architectuur zijn geweest, hun toekomst is onzeker.
‘Tegenwoordig wil men efficiënt bouwen op rendement’
Zo lijkt het voormalige kantoorgebouw van Centraal Beheer in Apeldoorn het van de klok te verliezen. Hertzberger pleit voor herbestemming door middel van woningbouw. Maar hoe flexibel hij zijn architectuur voor ogen heeft, zo versteend is de woningmarkt. Hertzberger vertelt: ‘Tegenwoordig wil men efficiënt bouwen op rendement, geen enkele vierkante meter waar je niet een directe bestemming voor hebt. Dit gebouw heeft juist een overvloed aan vierkante meters dat niet een directe bestemming heeft’.
↑ Beeld Amy van Leiden
Toch weerlegt Hertzberger het idee dat sloop minder geld kost. Hij meent dat twee derde van de totale bouwkosten naar inrichting gaat. Met herbestemming kunnen er dus goedkoper woningen worden gerealiseerd dan wanneer je deze helemaal opnieuw zou moet bouwen.
Hertzberger laat de architectuur voorlopig nog niet los. Of hij dit fijn vindt? ‘Misschien een beetje een flauwe vergelijking, maar gebouwen zijn voor mij net als kinderen: die laat je ook niet los’.
↑ Staduis Leiden | Beeld Stefan Müller