Activistische benadering van stedenbouw
Masterplan Schieveste in Schiedam door KuiperCompagnons en Delva Landscape Architecture / Urbanism
Achter station Schiedam waar de treinen naar Eindhoven en Amsterdam stoppen en je kunt overstappen op het metronetwerk van Rotterdam, staan verspreid enkele kantoorgebouwen in een verder desolaat landschap, tegen de achtergrond van het voortrazende verkeer op de A20. Dit gebied ligt grotendeels braak, in afwachting op een toekomst die nu in de maak is.
tekst Harm Tilman
De kiem hiervoor is gelegd in een initiatiefplan dat KuiperCompagnons, in de figuur van Gijs van den Boomen samen met Benno Wiersma en Guus de Groot in 2016 bij de gemeente Schiedam hebben ingebracht. Uitgangspunt van dit plan is dat gelet op de nabijheid van het NS-station in Schieveste (zoals het gebied nu wordt genoemd) studentenwoningen op hun plaats zouden zijn. Op dat moment was de Randstedelijke woningbouwopgave nog niet uitgekristalliseerd. De initiatiefnemers realiseerden zich dat gezien de ligging tussen A20 en spoor de nodige maatregelen tegen de hoge milieu- en geluidbelasting nodig zijn. Zij kwamen met het idee om grootschalige woningbouw te ontwikkelen en de kantoorbestemming af te bouwen. Als doelgroep stond hen de voor Schiedam nieuwe doelgroep van metropolitane stedelingen voor ogen. Met deze omschrijving wordt gemikt op bewoners die gebruik maken van het OV en die in tien minuten op CS of in 40 minuten op Schiphol willen staan. Ook zijn zij meer dan andere doelgroepen, gericht op de faciliteiten van de bestaande stad. In het initiatiefplan is deze hypothese verder uitgewerkt. Na de enthousiaste ontvangst door de gemeente is verder gewerkt aan de onderbouwing van het plan. Ook begrepen de initiatiefnemers dat voor het welslagen coalitievorming noodzakelijk is. Met succes zochten zij naar partijen met wie ze dit samen konden realiseren. De aldus gesmede coalitie was dusdanig breed dat de gemeente overtuigd kon worden dat het plan marktconform was en tot uitvoering kan worden gebracht. In december 2018 hebben de gemeente en de Ontwikkelcombinatie Schieveste (OCS) een grondreserveringsovereenkomst afgesloten voor het plangebied Schieveste. De partijen Synchroon, Dura Vermeer, Volker Wessels Vastgoed en Van Omme en de Groot, verenigd in de OCS, hebben vervolgens KuiperCompagnons en DELVA Landscape Architecture / Urbanism de opdracht verstrekt voor een masterplan. Dit plan is ontwikkeld in samenspraak met de gemeente en haar adviseurs. Verder is de input uit de verschillende informatieavonden die in 2019 plaats vonden, in het plan verwerkt. Tevens is rekening gehouden met de uitgangspunten uit het kwaliteitsplan dat De Zwarte Hond voor de gemeente Schiedam had opgesteld ten behoeve van het nieuw vast te stellen bestemmingsplan. Begin dit jaar heeft de OCS het masterplan gepresenteerd.
↑ HetSchieveste ligt tussen de A20 aan de noordzijde, de volkstuinen van Rotterdam aan de oostzijde, het spoor met station Schiedam Centrum aan de zuidzijde en de Schie aan de westzijde van het gebied. Beeld Jan van der Ploeg
On-Nederlandse wijk Het plan gaat uit van 3000 woningen op 8,5 hectare. Het wordt een van de meest dichte wijken van Nederland. Het is daarmee een on-Nederlandse wijk die optimaal is verbonden met de Randstad, maar ook met de omliggende gebieden. Het gebied is vormgegeven als een schakel tussen de bedrijventerreinen ten noorden van de stad (Spaanse Polder en ’s-Gravenlandsepolder) en de binnenstad van Schiedam. Drager van het plan is de groene ‘enfilade’ die dwars door de nieuwe wijk loopt. Langs deze enfilade worden verschillende sferen gecreëerd, achtereenvolgens het stationsplein aan de Schie, de hoven, het sportplein en de tuinen. Elke zone heeft zijn eigen identiteit, karakter en dynamiek en daarmee ook inrichting. In de plinten worden een gevarieerd aanbod aan voorzieningen ondergebracht, waaronder een gezondheidscentrum, gym en supermarkt, naast horeca en retail. Op den duur zal een wooncampus ontstaan.
In de doorsnede is aan de noordzijde langs de A20 een hoge bebouwingsrug gemaakt, die lawaai en fijnstof tegen houdt. Dit concept maakt het mogelijk aan de zuidzijde een verkeersluw en groen gebied te maken, dat bovendien goed op de zon ligt. Vanuit de hoogbouw wordt zo bovendien het gewenste uitzicht over de stad en de rivier in de verte gemaakt. Het plan voorziet in een breed aanbod van uiteenlopende huur- en koopwoningen. In de wijk zelf worden geen auto’s toegelaten. De parkeernorm is extreem laag (0,3) en het autoverkeer beperkt zich tot een ontsluiting aan de noordzijde van het gebied. Aan deze ontsluiting zijn drie bovengrondse ‘parkeerhuizen’ gesitueerd waar verdiepingen bij of af kunnen worden gehaald. Een nieuwe onderdoorgang voor fietsers en voetgangers verbetert de noord-zuidverbinding tussen Spaanse Polder aan de noordzijde en Schiedam-Oost, Nieuw-Mathenesse en het M4H-gebied aan de zuidzijde.
↑ Plankaart Schieveste
Activistische en agenderende benadering Het Masterplan biedt een perspectief aan twee achtereenvolgende colleges van BenW van Schiedam. Het plan maakt aannemelijk dat in de randstad dit een logische invulling is van het gebied. Tegelijkertijd is de nodige flexibiliteit ingebouwd, bijvoorbeeld doordat in de toekomst woningen kunnen worden samengevoegd en flexibel kan worden omgegaan met parkeeraanbod. Het masterplan is inmiddels aangenomen door de Gemeenteraad. Op dit moment worden de voorbereidingen getroffen voor de bouw die volgend jaar moet starten. Dit is een van de plekken waarop een nieuwe stedelijkheid tot stand komt. Ze is een gevolg van de activistische benadering die KuiperCompagnons volgt en die vooruitloopt op de nieuwe, toekomstige omgevingswet en de beoogde werking daarvan. Daarbij worden maatschappelijke initiatieven verwelkomd, en aan geldende omgevingsvisie getoetst.
Op vergelijkbare wijze heeft Kuiper in de afgelopen 3 jaar, samen met een groep initiatiefnemers op Zuid in Rotterdam geagendeerd dat je daar, aansluitend op Feyenoord City, zo’n 12.000 woningen zou moeten kunnen bouwen, liefst met een station en verbindend park over et spoor Hetzelfde geldt voor Bleizo, tussen Zoetermeer en Bleiswijk, waar rond het nieuwe NS-station door TeamV, in plaats van een bedrijventerrein een jonge en dynamische woon-, werk- en recreatiecampus voor de jonge en dynamische starters op de woningmarkt is voorgesteld. Ook in dit geval onderzoekt KuiperCompagnons, liefst samen met maatschappelijk geëngageerde partners, welke kant de maatschappelijke dynamiek op gaat, wat de ruimtelijke concepten zijn die daar bijhoren en hoe je hier een stedenbouwkundige agenda op kunt enten.
↓ Het plan is opgebouwd uit vier karakters
↑Stationsplein aan de Schie
↑ Groene Campus
↑ Sportplein
↑ Tuinen
↑ De enfilade die is opgebouwd uit een serie van opeenvolgende ruimten over de volle lengte van het plangebied, knoopt de deelgebieden op vanzelfsprekende wijze met elkaar.
↑ In de doorsnede bepalen factoren als bezonning, geluidsbelasting en verblijfskwaliteit de positie en de hoogte van de bebouwing in het gebied.
↑ Ontsluiting en parkeren
↑ Ruimtegebruik
Masterplan Schieveste, Schiedam
Opdrachtgever Ontwikkelcombinatie Schieveste (OCS), een samenwerkingsverband van VolkerWessels, Dura Vermeer, Van Omme & De Groot Projectontwikkelaars en Bouwers en Synchroon Stedenbouwkundig ontwerp KuiperCompagnons Rotterdam, i.s.m. DELVA Landscape Architecture / Urbanism Amsterdam Ontwerpteam KuiperCompagnons Gijs van den Boomen, Hans Peter van Schooneveld, Vadim Litovchenko, Bernard van Oussoren, Jaap van Dijk, Stijn van Tuyl i.s.m. Maurice Nio Ontwerpteam DELVA Steven Delva, Emiel Swinnen, Alessandro Rosa, Barend Mense en Luc Guralp Branding 7 storytelling Skonk, Amsterdam Stedenbouwkundig adviseur gemeente De Zwarte Hond, Rotterdam Initiatiefplan Gin City 2016 Grondreserveringsovereenkomst Gemeente Schiedam OCS Schieveste 2018 Masterplan Schieveste 2019 Goedkeuring gemeenteraad 2020