Rotterdamse allure in hoge dichtheid
Masterplan Rijnhaven Rotterdam
↑ Rijnhaven, gelegen tussen Kop van Zuid en Wilhelminapier, met op voorgrond Erasmusbrug
↑ De Afbakening van het plangebied
↑ Masterplan Rijnhaven
Naast Feijenoord City en Hart van Zuid gaat de gemeente Rotterdam op de kop van de Rijnhaven een derde groot stadsdeel ontwikkeld. Het masterplan is gemaakt door een team waar Barcode Architects, BGSV, Robbert de Koning en de gemeente Rotterdam deel van uitmaken. Leidend is de Rotterdamse allure.
Tekst Harm Tilman
Vorige maand presenteerde de Rotterdamse wethouder Bas Kurvers een ambitieus plan voor grootschalige stedelijke verdichting op de kop van de Rijnhaven. Het masterplan, dat door de Gemeente in samenwerking met Barcode Architects is ontworpen, kenmerkt zich door de gecombineerde aandacht voor het stedelijke landschap en wat de plannenmakers Rotterdamse allure noemen. De Rijnhaven is een van de oudste havens van Rotterdam en werd lange tijd gebruikt voor de overslag van massagoederen. Tot 2015 meerden hier binnenvaartschepen af. Door de ontwikkelingen op de Kop van Zuid en Katendrecht is de Rijnhaven sterk vernieuwd. Voor de realisatie van het project Rijnhaven wordt de kop van het havenbekken gedempt. Hierdoor komt nieuwe bouwgrond ter beschikking die een impuls geeft aan de verder ontwikkeling van Zuid. De Wilhelminapier op Zuid vormt een tweede centrum in de stad, aan de overzijde van de historische binnenstad. De Rijnhaven gaat dit zwaartepunt op Zuid versterken, door de Kop van Zuid en Katendrecht aaneen te smeden. In Rijnhaven komt stedelijk wonen in hoge dichtheden aan het water, vergelijkbaar met wat je in steden als Toronto, Chicago en Sydney tegenkomt.
Het programma in het masterplan betreft 350.000 m2 aan gemengde stedelijke functies. Door de hoge bebouwingsdichtheid en de mix van uiteenlopende functies moet een integrale stad ontstaan. Het plan kenmerkt zich door drie verticaal gelede bouwblokken met daarop verspringende gebouwen, variërend van 75m tot 250m hoog. Onderdeel van het plan is een groot stadspark en een esplanade die ‘het rondje Rijnhaven’ afmaakt,. Op deze wijze ontstaat een groot binnenstedelijk waterpark dat zich niet beperkt tot de groene zone voor de bebouwing. De ontwerpers vergelijken het park in schaal en omvang met de Kralingse Plas. Dit waterpark met stadsstrand, getijdenpark en zwembad wordt in zijn geheel gefinancierd vanuit de nieuwe ontwikkeling. In de Rijnhaven komen 2000-2500 woningen in verschillende categorieën (sociaal, middenhuur, koop), met een oppervlakte tussen de 75 en 120 vierkante meter. Voor de kantoren wordt onderzoek gedaan naar de betaalbaarheid op verschillende niveaus. Werkruimtes met huren van 80-100 euro/m2 zijn aantrekkelijk voor bedrijven uit de creatieve industrie. Door sociaal kantoorhuur te realiseren, ontstaat zodoende een meer aantrekkelijk en gemengd milieu. Het totale kantoorvolume wordt ondergebracht in de plint, samen met detailhandel en horeca. Aan het plan ligt gedegen ontwerponderzoek naar de bouwblokken ten grondslag. Aanvankelijk waren blokken van 60 meter voorzien, maar deze maat is opgerekt naar 80 meter. Dat maakt het mogelijk blokken te maken met 7-9 lagen en kwalitatieve binnenhoven. De binnenhoven zijn niet doorwaadbaar op maaiveld, maar liggen op het +1 niveau. De begane grond is nu beschikbaar voor publieke voorzieningen, commerciële functies en fietsenbergingen. De binnenhoven zelf vormen een stiltegebied, in contrast met alle drukte op de kades en in het park. De hoven hebben een maat van 70 bij 50 meter. In de opstand kozen de ontwerpers niet voor grote, eenduidige bouwblokken uit één materiaal, maar voor een percelering met gebouw-volumes van 40 tot 60 meter, ieder met hun eigen ontsluiting en materialisering. Op deze wijze verwachten de ontwerpers een levendig beeld met een menselijke maat te realiseren. Het flamboyante van Rotterdam hebben de ontwerpers gezocht in volumes daarboven, die uitkragen of opgetild worden.
↑ Boulevard, gezien vanuit het zuiden in richting van Erasmusbrug
Ontwerper Dirk Peters ziet weinig in de huidige tendens om de bouwenveloppen van hoogbouwprojecten te strikt vast te leggen. Volgens hem beperkt dit onnodig de vrijheid en de creativiteit van de architecten en hun opdrachtgevers. In de Rijnhaven is gekozen voor drie sokkels waar zes verschillende torens op staan. De hogere torens staan aan de Posthumuslaan, de kleinere aan het park. De torens verspringen ten opzichte van elkaar. De Rijnhaven moet een wijk voor iedereen worden. Het masterplan wil nadrukkelijk een brug slaan naar de omliggende wijken Afrikaanderbuurt en Katendrecht. Dat verschilt wel van het ‘triple down’ effect dat in de jaren tachtig van de plannen voor de Kop van Zuid werd verwacht. Volgens Dirk Peters is het nadrukkelijk de bedoeling dat de ontwikkeling op Rijnhaven een overloop gaat vormen voor de omliggende wijken. In de wijk komt daarom een mix van klein tot groot, van betaalbaar tot dure woningen.
↑ Ontwikkeling gezien vanaf het drijvende park
↑ Park voor Rijnhaven, gezien vanuit Luxor
↑ Zicht op park en blokken met torens
↑Doorsnede over bouwblok
↑ Rijnhaven zien vanuit het westen, met op de voorgrond de brug tussen de Kop van Zuid (links) en Katendrecht (rechts)
Masterplan Rijnhaven, Rotterdam
Ontwerp Team Rijnhaven, dienst Stadsontwikkeling van de Gemeente Rotterdam, Barcode Architects, Robbert de Koning Landschapsarchitect en BGSV Programma 350.000 m2 Ontwerp 2019
Uitzicht vanaf torens in westelijke richting →
