inleiding

Wonen in hoge dichtheid

Begin mei beschreef Winy Maas in het FD zijn stad van de toekomst. Volgens de oprichter van MVRDV staan we voor een grote uitdaging. Nu de metropolen flink groeien is het zaak om deze goed in te richten om alle inwoners te kunnen huisvesten. Dat vraagt om een andere ontwerpbenadering.

In deze monografie komen zes verschillende projecten aan bod, die elk op een eigen manier inspelen op het verdichtingsvraagstuk. Van een grootschalige woongebouwen tot kleinschalige verdichtingsprojecten op moeilijke locaties. Samen geven de projecten een actueel overzicht van de opgave en hoe het wonen in hoge dichtheid er vandaag de dag uitziet.

Juist bij verdichtingsprojecten in hoogstedelijke gebieden verdient de aansluiting met het maaiveld extra aandacht. Onlangs leverde Arons en Gelauff architecten in Amsterdam het grootschalige woongebouw Pontsteiger op. Er is veel te doen geweest om de iconische vorm en de hoogte van het gebouw. Uit de verte oogt het woongebouw dan ook ongenaakbaar groot, maar van dichterbij is het door een U-vormige laagbouw goed op de grond terechtgekomen.

Aan het water hebben de architecten een openbaar stadsplein gerealiseerd. Pontsteiger weet op deze manier het grootstedelijke gebaar met een aangenaam maaiveldniveau te combineren. Voor bewoners biedt het gebouw een voor Amsterdamse begrippen nieuwe woonervaring en voor bezoekers is een prettige omgeving met een grote verblijfskwaliteit gerealiseerd.

Een heel ander type project, eveneens in Amsterdam, is Rhapsody in West door Tangram Architekten. Direct tegen de ring van Amsterdam is een groot aantal woningen toegevoegd. Hoewel wonen naast een snelweg in eerste instantie niet aantrekkelijk klinkt, zijn de architecten erin geslaagd om een rustig binnenterrein te creëren waar de weg niet lijkt te bestaan.

Dit binnenterrein is openbaar toegankelijk en biedt bewoners van het complex en de aanliggende wijk een plek om elkaar te ontmoeten. Ondanks de hoge dichtheid van het project zorgt dat voor een bijna mediterraans aandoend binnenplein. Een ‘dorps gevoel in de stad’, zoals Winy Maas dat noemt.

↑ Rhapsody in West in Amsterdam door Tangram Architekten Beeld Renée Kwak

Anonimiteit

Schrikbeeld bij hoogbouwprojecten is het idee van een anonieme toren waar de bewoners in anonimiteit langs elkaar heen leven. In Rotterdam hebben IWT en Studio for New Realities bij het ontwerp van de Willemstoren juist geprobeerd om het onderlinge contact tussen bewoners te stimuleren.

Op de begane grond is een huiskamer gecreëerd aan het Willemsplein. Bewoners van de toren of uit de omgeving hebben de mogelijkheid om deze ruimte verder te programmeren. Zo ontstaat een plek waar stad en gebouw daadwerkelijk samenkomen.

Ook in het buitenland zijn dergelijke projecten te vinden, hoewel deze in sommige gevallen een stuk grootschaliger zijn dan bij ons. Een goed voorbeeld zijn de Future Towers in India door MVRDV, waar door het gebouw heen diverse ontmoetingsplekken zijn gerealiseerd. Hier kunnen de kinderen op grote hoogte schommelen of de ouders bijpraten op een bankje.

Of een dergelijk grootschalig project ook in de Europese binnensteden past, is nog maar de vraag. Juist hier is het zoeken naar een balans om te verdichten en tegelijkertijd de oude centra te behouden. In de toekomst moet dat leiden tot een prettige stad waar ruimte is voor het toenemende aantal inwoners.