Uitzonderlijk mooi gedicht


Woning JJ in Gent door AE-architecten Juryrapport ARC20 Detail Award

↑ Woning JJ te Gent. Beeld AE Architecten

De inzendingen voor de ARC20 Detail Award zijn heel divers. De jury heeft gezocht naar gebouwen waarvan zij denkt te herkennen dat in het ontwerp vanuit de detaillering is onderzocht en gedacht. Er zitten prachtige voorbeelden bij, maar ook inzendingen waarvan de jury opmerkt dat er weinig lef of risico is genomen. Uit bijna 40 inzendingen heeft de jury unaniem één winnaar aangewezen.

Drie nominaties

De jury nomineerde basisschool Veerkracht in Amsterdam door Studio Ard Hoksbergen, woongebouw SUD in Amsterdam door Office Winhov en woning JJ in Gent naar een ontwerp van Ae-architecten. Opvallend is dat voor elk van deze inzendingen de opgave en de verhouding tot opdrachtgever heel verschillend is geweest. De synergie tussen de opdrachtgever en de architect zie je terug in alle drie gebouwen. Het is onontbeerlijk dat die samenwerking vruchtbaar, respectvol en nieuwsgierig is; dat hebben deze drie nominaties met elkaar gemeen.

Basisschool Veerkracht door Studio Ard Hoksbergen i.s.m. Studioninedots

Basisschool Veerkracht in Amsterdam Nieuw-West van de jonge architect Ard Hoksbergen vormt een nieuw ankerpunt in de wijk Slotermeer. Scholen lijden vaak onder krappe budgetten, maar deze jonge architect heeft binnen dat gegeven een prachtig gebouw gerealiseerd. De school sluit dankzij de slimme stedenbouwkundige inpassing als vanzelfsprekend aan bij de bestaande bebouwing van het Algemeen Uitbreidingsplan. Bijzonder is dat Ard Hoksbergen met zijn voormalige werkgever Albert Herder van Studioninedots heeft samengewerkt. Zonder referenties is het vaak niet mogelijk geselecteerd te worden voor het ontwerpen van een school. Basisschool Veerkracht laat zien dat het selecteren van een goede architect het belangrijkste is, niet de eerdere referenties. Het meest opvallende in dit project is de detaillering van het metselwerk. Het heeft de juiste balans tussen kalmte en verfijning. De architect heeft gezocht naar de logistiek en de mogelijkheden van de steen en heeft zich daarbinnen een set regels opgelegd, bijvoorbeeld dat alleen hele stenen worden toegepast. Dat lijkt een zakelijke benadering, maar het resultaat is mooi passend, sfeervol en bovenal liefdevol gedetailleerd. De jury ziet hierin de fascinatie voor het werk van de Zweedse architect Sigurd Lewerentz. Ook de opeenvolging in schaal en de interessante massa’s en volumes zijn intelligent gekozen. Het ontwerp is met enorm veel liefde bedacht en ontwikkeld, het schoolgebouw heeft zo een geheel eigen kracht gekregen. De uitwerking in het interieur en het tussendeel van het gebouw zijn eveneens ambitieus, maar doen onder aan de kracht en de precisie en detaillering van het metselwerk. Op zijn eigen merites beoordeeld, is dit project volgens de jury heel geslaagd. Het getuigt op een bescheiden manier veel lef.

↑ Basisschool Veerkracht. Beeld Milad Pallesh

↑ Plattegrond Basisschool Veerkracht

Woongebouw SUD Amsterdam door Office Winhov

Het ontwerp voor woongebouw SUD borduurt voort op de traditie van moderne woongebouwen in Amsterdam-Zuid, zoals de Wolkenkrabber en de Zonnehof; gebouwen die worden gekenmerkt door zorgvuldig materiaalgebruik met baksteen in de hoofdrol, expressieve balkons, erkers en grote vensters. In woongebouw SUD zijn veel klassieke elementen op een geheel eigen wijze samengebracht, zonder historiserend te worden. Volgens de jury past dit nieuwe woongebouw op de kop van de Zuidas in zijn monumentaliteit, materialen en detaillering, op een prachtige eigentijdse manier in de traditie van de Amsterdamse School. Office Winhov slaagt er met dit project in een groot programma te presenteren op een leefbare schaal. In verhouding tot de harde zakelijke omgeving van de Zuidas vindt de jury dit een fantastisch project. De detaillering van het gebouw is een handreiking tussen beide werelden. Er is goed onderzocht wat het gebouw in de stad betekent, met een opvallende wisselwerking tussen binnen en buiten door de imposante gevel. Als je op een balkon staat, ben je zowel in het gebouw als in de stad. Dit komt door het contact met de buitengevel door middel van het fraaie metselwerk, de mooie baksteen en de natuurstenen plint. Deze loggia’s vindt de jury zeer geslaagd. Ook de entreehal is imposant en eigentijds luxueus, met een prachtige terrazzovloer en een fraai plafond. Woongebouw SUD ademt een licht klassieke sfeer en heeft veel woonkwaliteit. De appartementen bieden prettige ruimtes met doorzicht naar buiten. Binnen de maatvoering is alles goed bedacht. De detaillering en het zorgvuldig gebruik van materialen toont het plezier van het maken. Kleur- en materiaalgebruik, het metselwerk, de detaillering van de neggen, de terrazzostroken - alles is maatwerk. De jury prijst de alzijdigheid van het woongebouw en stelt dat er voor toekomstige bewoners ontzettend veel valt te ontdekken in de verfijnde detaillering van het gebouw.

↑ Woongebouw SUD. Beeld Stefan Müller

↑ Begane Grond Woongebouw SUD

Woning JJ door Ae-architecten

Achter een onopvallende gevel in de Machariuswijk in het centrum van Gent gaat een unieke woning schuil, vol avontuurlijke ruimtes. De wijze waarop materialen en kleuren samenkomen, hoe de verschillende ruimtes in elkaar overlopen en geschakeld worden, heeft een sterke tactiliteit en een grote gevoeligheid zonder eenduidigheid. Woning JJ naar een ontwerp van Ae-architecten is volgens de jury een onbezonnen gebouw, met een grotachtige intensiteit, sprookjesachtig, vol vondsten en atmosferen, waarin het plezier van het fantaseren, ontwerpen en bouwen zegeviert. Het project ademt de Vlaamse traditie van het onderzoek naar het individuele, persoonlijke woonhuis. Daarnaast betreft het project een transformatie waarin zeer specifiek gereageerd is op wat ter plaatse is aangetroffen. Alles in dit project is maatwerk. Ook is alles in synergie ontworpen en uitzonderlijk secuur gebouwd; van de opeenvolging van ruimtes tot en met de kleinste details in het samenkomen van materialen, kleuren, oud en nieuw. Er is niets aan het toeval overgelaten in dit totaalontwerp van meubels, ramen, luiken, deuren, decoratie en constructie. Alles is even belangrijk zonder overdadig te zijn. De jury is onder de indruk van dit project vanwege de caleidoscopische detaillering en het zichtbare plezier en het zeer hoge ambitieniveau van het ontwerp op elk niveau. De afzonderlijke gedetailleerde ruimtes met ieder hun eigen sfeer vormen samen een totaliteit. Dat is volgens de jury een enorme verdienste die heel zeldzaam is. Op elk knooppunt zijn briljante keuzes gemaakt, alles valt samen in dit project. In de buitenruimte die impliciet als kamer van het huis kan worden gezien, vervaagt de grens tussen binnen en buiten. De schuur voor de fietsen lijkt net zo belangrijk als de ruimte waar de eettafel staat. Het project is als een laboratorium waarin wordt geëxperimenteerd met het beleven van ruimtes, sferen en materialen.    Woning JJ bezit alle kenmerken van een kunstobject en is niet reproduceerbaar op grote schaal. In de detaillering, het ontmoeten van materialen, ligt de kern van het onderzoek dat geleid heeft tot dit prachtige werk. 

↑ Gelijkvloerse doorgang Woning JJ. Beeld AE Architecten

↑ Plattegrond Woning JJ

En de winnaar is ....

Wanneer materialen de letters zijn en details de woorden, dan heeft de winnaar van de ARC20 Detail Award een uitzonderlijk mooi gedicht geschreven. Met lichte weemoed, want wat is de toekomst van maatwerk? Maar ook met groot optimisme, want het onderzoek naar specifieke oplossingen is naar het idee van de jury van essentieel belang in de architectuur. De jury heeft unaniem woning JJ gekozen als winnaar van de ARC20 Detail Award. Daarmee bekroont de jury tevens de samenwerking tussen ontwerper en opdrachtgever, die van veel lef getuigt.

Jury ARC20 Detail Award

De jury bestaat uit Gus Tielens (voorzitter, korth tielens architecten), Martine de Wit (Aectual), Jo Taillieu (Jo Taillieu architecten) en Nik Berkouwer (secretaris, OKRA landschapsarchitecten). Omdat Gert-Wim Bos bij een van de ingezonden projecten betrokken is, heeft hij zich voorafgaande aan de jurering teruggetrokken uit de jury.

De ARC20 Detail Award is een initiatief van KUBUS en de Architect.


Tekst Nik Berkouwer