Ontmoeting tussen oud en nieuw


Stadhuis Hengelo door EGM architecten en HVE Architecten i.s.m. BERNS architectuur

In het stadshart van Hengelo is naast het bestaande raadhuis een nieuw stadskantoor neergezet. Dit ensemble toont een spannende ontmoeting tussen de beredeneerde architectuur van Johannes Fake Berghoef en de bescheiden taal waarvoor de ontwerpers hebben gekozen. Het resultaat is een huis van de stad waar burgers, bestuurders en ambtenaren elkaar ontmoeten.

Tekst Marieke Giele Beeld Bart van Hoek

↑ Ensemble van oud en nieuw

In de periode van 1946 tot 1963 realiseerde Johannes Fake Berghoef in Hengelo een nieuw raadhuis. Kenmerkend voor zijn ontwerp is de stedelijke opzet met een aparte klokkentoren, een arcade aan het plein en een vrijstaande dagwinkel aan de andere zijde. Deze verbinden het gebouw met het fijnmazige weefsel van de stad. Een brede trappartij leidt vanaf het plein naar de eerste verdieping en biedt toegang tot de representatieve, centrale hal waaromheen alle zalen en kamers zijn georganiseerd. In de jaren tachtig was naast het raadhuis een stadskantoor neergezet, maar dat raakte in de loop van de tijd verouderd en het was te klein voor de huisvesting van alle ambtenaren. Daarom besloot de gemeenteraad eind 2008 om het oude stadskantoor te slopen en een prijsvraag uit te schrijven voor een nieuw gebouw. Samen met de renovatie van het bestaande raadhuis moest dat resulteren in een nieuw ensemble van oud en nieuw. Uiteindelijk won EGM architecten samen met HVE Architecten als renovatiespecialist deze selectie. De bureaus wisten te overtuigen met een respectvolle benadering ten opzichte van het bestaande raadhuis. Ze willen bewust niet concurreren met de beredeneerde architectuur van Berghoef en besloten daarom tot een ingetogen nieuwbouw. Door beide gebouwen een eigen karakter te geven, zitten oud en nieuw elkaar niet in de weg.

Robuuste nieuwbouw Aan de achterzijde van het raadhuis heeft een deel van de naoorlogse woningbouw nu plaatsgemaakt voor het nieuwe stadskantoor. Op deze compacte locatie heeft EGM architecten een gebouw ingepast dat in zijn vormen meebeweegt met de stedelijke omgeving. Daarbij zorgen de setbacks voor een speels beeld. Tussen het bestaande raadhuis en het nieuwe stadskantoor leidt een brede straat naar de hoofdentree van de nieuwbouw. Vanaf hier betreden bezoekers het publieksplein met de gemeentebalies. Dankzij het houten meubel in het midden ontstaat een duidelijke zonering tussen het publieke wachtgebied en de meer afgezonderde balies en spreekkamers. Een blik omhoog toont de vide waaraan de zeven splitlevelverdiepingen met werkvloeren grenzen. Dat geeft de indruk van een transparantere overheidsorganisatie, waarbij ambtenaren zichtbaar zijn voor de buitenwereld. Bovendien brengt de vide extra daglicht naar binnen, zowel op de verdiepingen als op het publieksplein. Ontmoeting tussen burgers en politiek Via een brede passerelle op de eerste verdieping is de nieuwbouw verbonden met het gerenoveerde raadhuis. Vanaf hier sta je direct in de grote hal van Berghoef met haar marmeren vloer en plafonds van red cedar. Op het hoofdbordes in deze ruimte kunnen nu weer allerlei gemeenschapsactiviteiten plaatsvinden, zoals concerten en bijeenkomsten. Precies zoals het Berghoef voor ogen stond.

Zijn architectuur blijkt bovendien bijzonder adaptief, waardoor de architecten erin zijn geslaagd om het gebouw gedeeltelijk opnieuw in te delen naar de wensen van de huidige tijd. Direct aan de hal grenzen vergaderzalen die ook door de plaatselijke verenigingen zijn te gebruiken. Daarboven lopen gaanderijen die tevens de zalen en kamers op de tweede en derde verdieping direct bij de hal betrekken. Op de tweede verdieping bieden deze toegang tot de representatieve vertrekken, zoals de raadzaal, burgerzaal, trouwzaal en de werkkamers van het college. Op de derde verdieping, boven de representatieve zalen, is een werkvloer voor ambtenaren gerealiseerd, terwijl de begane grond, onder de centrale hal, juist plaats biedt aan voorzieningen voor de raadsleden. Zo bevindt zich hier een politiek café, met uitzicht over het plein. In deze ruimte kunnen raadsleden elkaar en burgers ontmoeten. Aangrenzend bevinden zich de fractiekamers en het bedrijfsrestaurant waarvan zowel de politici als de ambtenaren gebruik kunnen maken. Huis van de stad Vanuit het politiek café en de fractiekamers kijk je tussen de kolommen van de arcade uit op het aangrenzende bestuursplein. Dat maakt de stedelijke opzet die Berghoef nastreefde nog eens goed zichtbaar. En met de restauratie en nieuwbouw beantwoordt het nieuwe ensemble nu niet alleen aan de idealen van de wederopbouw, maar ook aan de wensen van de huidige tijd. Het raadhuis zelf functioneert door de grootschalige renovatie weer als een belangrijk middelpunt voor het gemeentelijk leven en het stadskantoor beantwoordt aan de hedendaagse vraag naar moderne werkplekken. Dat biedt de mogelijkheid om van het stadhuis weer het huis van de stad te maken, waar burgers, bestuurders en ambtenaren elkaar ontmoeten.

↑ Begane grond stadskantoor

↑ Eerste en tweede verdieping stadskantoor

↑ Vijfde en zesde verdieping stadskantoor

↑ Zevende en achtste verdieping stadskantoor

↑ De brede passerelle verbindt het nieuwe stadskantoor met het bestaande raadhuis

↑ Begane grond raadhuis

↑ Eerste verdieping raadhuis

↑ Tweede verdieping raadhuis

↑Derde verdieping raadhuis

Stadhuis Hengelo

Opdrachtgever gemeente Hengelo Architect EGM architecten, Dordrecht en HVE Architecten, Den Haag i.s.m. Berns architectuur, Den Haag Ontwerp interieur EGM interieur, Dordrecht Adviseurs duurzaamheid DGMR Raadgevende Ingenieurs bv, Arnhem; Nelissen ingenieursbureau bv, Eindhoven Adviseur constructie Schreuders Bouwtechniek bv, Hengelo Hoofdaannemer Bouwcombinatie Van Wijnen / Trebbe Aannemer stadhuis Koopmans Bouwgroep, Enschede