Uitdagende visie op mobiliteit


Merwede in Utrecht door Marco Broekman

Merwede is een stadswijk in wording in het zuidwesten van Utrecht. In dit transformatiegebied waar drie jaar geleden eigenaren en ontwikkelaars nog los van elkaar werkten, wordt nu in gezamenlijkheid gewerkt aan een samenhangend stedenbouwkundig plan, in combinatie met een uitdagend mobiliteitsconcept.

Tekst Harm Tilman Beelden marco.broekman en OKRA

Het gebied Merwede maakt deel uit van de Merwede Kanaalzone in Utrecht, die zich uitstrekt van de Jaarbeurs tot aan de A12. Op dit moment is de zone een restgebied dat fungeert als een barrière in de stad. Terreinen liggen braak, functies staan op het punt te verdwijnen. Het is een zone die sterk verdicht kan worden. Begin dit jaar is voor dit gebied een Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan Merwede gepresenteerd. In dit plan is niet naar eigendomsgrenzen gekeken. Het is andersom: op basis van het plan wordt besloten welke plandelen door welke ontwikkelaar worden ontwikkeld. Dit bood de mogelijkheid om een samenhangende stedenbouwkundig plan te maken.

↑ Merwede als prioritair ontwikkelingsgebied Bron Omgevingsvisie MKZ, 9 januari 2020

Gemengde samenstelling Merwede krijgt een gemengde samenstelling, met bewoners die sterk stedelijk zijn georiënteerd. De plannenmakers rekenen met mensen die het fijn vinden midden in de stad te wonen met tal van voorzieningen en reuring om zich heen. Naast dynamische plekken worden in Merwede overigens ook luwe plekken gemaakt. In Merwede komen 6.000 woningen voor starters en studenten, maar ook voor gezinnen en senioren. Mensen die omzien naar een grote woning met een auto voor de deur, zijn aangewezen op wijken als Leidsche Rijn, Houten of Nieuwegein.

Robuuste structuur Samengestelde bouwblokken van wisselende hoogte bieden aanknopingspunten voor deze programmering en leiden tot een stedelijk milieu in hoge dichtheid. Dankzij de menselijke maat ervan laat het zich desondanks goed aansluiten op de omgeving waarin woningen van twee lagen met een kap de toon zetten. De robuuste stedelijke structuur is opgespannen tussen Europalaan en Merwedekanaal. Het park langs het kanaal vormt een uitloop voor het informele dwaalmilieu in de wijk zelf. In het patroon van verschuivende blokken zijn pleinen en parken opgenomen, naast bestaande gebouwen.

Radicale visie op mobiliteit Voor deze leefomgeving dienden de ontwerpers zich te bevrijden van het keurslijf van de auto. Omdat de Europalaan niet meer dan 12.000 auto’s per etmaal mag verwerken, zijn maximaal1.800 parkeerplaatsen toegestaan. Met een parkeernorm van 1 auto per woning kun je dan slechts 1.800 woningen maken. Dit levert onvoldoende planopbrengsten op en staat haaks op de wens van de gemeente Utrecht om binnen de gemeentelijke grenzen de komende tijd veel woningen bij te bouwen. Om deze reden is een meer radicale visie op mobiliteit ontwikkeld. Door uit te gaan van 0,3 auto per woning, kan straks wel het gewenste aantal woningen van 6.000 worden gerealiseerd.

Mobiliteit als voorziening Om deze reden is onder andere ‘Mobility as a service’ ingevoerd, waarbij mobiliteit niet als product, maar als voorziening wordt gezien. Dat biedt bewoners de mogelijkheid op ieder moment digitaal het beste alternatief te selecteren uit het totale aanbod van deelauto’s, openbaar vervoer en huurfietsen. De bewoners kunnen daarvoor terecht in twee mobiliteit-hubs. Van dit uitdagende concept van mobiliteit maakt ook de zoektocht naar oplossingen deel uit, die binnen het autovrije gebied uitgevoerd wordt voor pakketbezorging, afval, verhuizen, logistiek en minder validen. Tot slot werken de ontwerpers aan de introductie van logistieke hubs en kleinschalige elektrische wagens (Light Electric Vehicle).

↑ Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan Merwede Bron VOSP, 9 januari 2020

↑ Autovrij buurtplein in Merwede

↑ Voorbeelduitwerking programma voor Merwede

↑ Stedenbouwkundige principes

↑ Mobiliteit, programmatische brandpunten en ruimtelijke typologie

↑ Mobiliteit strategie Beeld Goudappel Coffeng

↑ Noordelijke brug en park langs Merwedekanaal

↑ Vogelvlucht met Merwedekanaal

Merwede in Utrecht

Samenwerkende partijen Gebiedsontwikkelaar AM/Synchroon, Bouwfonds Property Development (BPD), Greystar, G&S Vastgoed/ Boelens de Gruyter/ Round Hill Capital, Janssen de Jong Projectontwikkeling, Lingotto/3T Vastgoed en de gemeente Utrecht Participerende woningbouwcorporaties Bo-Ex, GroenWest, Mitros, Portaal en SSH Ontwerpteam en adviseurs marco.broekman, Stad2, Goudappel Coffeng, OKRA Landschapsarchitecten, Merosch, Skonk, Stratego advies, Impuls, Mark Rabbie urban concepts en RebelGroup in samenwerking met Gemeente Utrecht en diverse architecten